Hallo allemaal (omdat het mag van jullie, weer een lekker lang verhaal

)!

Dan kom je met het vliegtuig aan op het eiland waar je zo veel over hebt gelezen en waar je zo veel goede verhalen over hebt gehoord. Wat kan je dan verwachten?

Het begin (en eigenlijk de laatste dag in West Maleisië) was om maar met een understatement te beginnen: mwoah. En dat kwam niet door de stad Kuala Lumpur op West Maleisië of de stad Kota Kinabalu op Sabah. Nee, dat kwam door een klein wit pilletje, een pilletje dat de kans op het krijgen van Malaria verkleint. Inderdaad, het gaat over Lariam. Het zorgde ervoor dat Debbie niet helemaal meer lekker in haar vel zat, na overleg met een arts in NL (en Bas

) dus ook maar besloten om hiermee te stoppen. Om het kort te houden; een bezoekje aan het Sabah Medical Centre (bij Dr. Teo, een Chinese arts waar we zelf aan uit moesten leggen hoe lang je malaria-medicatie moet gebruiken... ) heeft er voor gezorgd dat Debbie is overgestapt naar een ander pilletje (jawel, zelfs op Borneo is Malarone te vinden).

Maar goed, hoe hebben wij Sabah / Borneo ervaren? Het gevoel is toch dubbel. Aan de ene kant heb je de prachtige dieren, de mooie natuur en het lekkere eten. Aan de andere kant misten we de oprechte vriendelijkheid van de West-Maleisiërs; op Sabah heb je toch echt het gevoel dat debewoners diegeld kunnen verdienen aan toeristendollartekens in de ogen krijgen als ze je zien. Dat merk je niet alleen op straat, maar ook bij 'must see' toeristische attracties; niet-Maleisische toeristen moeten gemiddeld 3 tot 6 keer meer betalen om binnen te komen en voor een backpacker wordt het dan toch een stuk minder interessant. Zeker ook omdat Maleisië toch een stuk duurder is dan we vooraf dachten (dat wordt nog meer rijst eten... ).

Maar even terug naar het begin, we waren aangekomen in Kota Kinabalu (een klein stadje aan de westkant van Sabah en zijn daar dus (mede veroorzaakt door de zoektocht naar Malarone) een klein weekje gebleven. Ondanks dat de toeristische hoogtepunten van de stad in een middag zijn te bewonderen hebben we er ons toch erg vermaakt. We hadden een leuk hostelletje (Traveller's Light) gevonden en hebben het voor de rest rustig aan gedaan, heerlijk! Ricky; bedankt voor de opmerking op ons vorige verhaal!

We hebben vervolgens vanuit Kota Kinabalu een bus gepakt naar de noordelijke busterminal in Inanam en zijn vervolgens met een grotere bus vertrokken naar Kinabalu Park. In dat park staat de hoogste berg van zuid-oost Azië; Mount Kinabalu. Wat het helemaal geweldig maakt om daar heen te gaan is de temperatuur. Je zit wat hoger en daarmee is de temperatuur een stuk lager. Onze zoektocht naar een hostel duurde niet lang, net buiten het park zit hostel Mountain Resthouse (goedkoop vergeleken met de andere hostels binnen en buiten het park) en het uitzicht op het dal is super. Het uitzicht wordt echt te mooi als de zon onder gaat en de kleuren rood en oranje worden, dit alleen is al de moeite waard om daar heen te gaan. Maar goed, als je naar het park gaat, dan ga je daar niet heen om buiten het park in een hostel te zitten. Nee, normaal gesproken kom je daar om in het park naar de top van de berg te klimmen. Dat hebben wij niet gedaan (prijzig en hoewel het prachtig is stond het niet hoog op ons lijstje), wij hebben in het park andere routes (trails) gelopen; de Kiau View trail en de Liwagu-trail. Erg mooi! Uiteindelijk hebben we meer dan 10 kilometer gehiked (mede veroorzaakt door onze avontuurlijke actie om te verdwalen, met dank aan de route-bordjes van de oude route van zo'n 50 jaar geleden... ) en dat is toch zwaar voor ongetrainde klimmers.

Over de volgende stop hebben we flink zitten nadenken; zou het de Hot Springs in Poring worden of toch de Sabah Tea Garden? Uiteindelijk zijn we direct naar Sandakan gegaan met de bus, zo'n 4,5 uur rijden. De Hot Spring viel af (achteraf een goede beslissing geweest, van andere toeristen hebben we begrepen dat dit gewoon een paar zwembaden blijken te zijn) en toen we eigenlijk naar de thee wilden begon het keihard te stortregenen. Tja dan is een 'droge' bus met hele slechte Aziatische vechtfilms toch interessant. Onderweg werden we niet alleen getrakteerd op deze films, maar ook op de natuur. In het begin heel erg mooi, maar als je vervolgens 1,5 tot 2 uur alleen maar palmolie-plantages ziet kruipt er toch een dubbel gevoel naar boven..

Sandakan is een plaatsje helemaal in het westen van Sabah en eigenlijk is daar nog minder te doen dan in Kota Kinabalu. Toen we aankwamen was het halverwege de middag en wilde we direct onze grote tassen kwijt; dus op zoek naar een hostel. De tip uit ons reisboekje zat vol, dus op zoek naar optie 2 en dat viel nog niet mee want op de plek waar ongeveer het hostel moest zijn, vonden we een grote bouwput. We keken een beetje in het rond en werden vervolgens aangesproken door een jongen en hij vroeg of hij iets voor ons kon doen. En jawel, hij wist ons wel naar het hostel te brengen (hij zou er de volgende dag beginnen met werken). Wij volgden hem met enig wantrouwen en dit gevoel werd groter toen we een gebouw in moesten waar 'nu even' geen elektriciteit was. Het wantrouwen leek te veranderen in een goedkope horror-film toen bleek dat we de enige gasten zouden zijn. De kamer was mooi en de prijs was helemaal super, dus wantrouwen over boord en inchecken! Helden dat we zijn! ;-) Ons wantrouwen werd nog één keer op de proef gesteld; we hadden onze backpacks in de kamer gelaten en waren even de stad verkennen. Vervolgens liepen we terug en jawel hoor, de deur was gesloten en er leek niemand te zijn, ... Uiteindelijk hebben we er drie nachten geslapen en hebben we meegeholpen met een kleine verbouwing (een dag ramen lappen, vloeren dweilen en met bedden sjouwen) verder kregen we (zo vaak als we wilden) echt Maleisisch te eten en als dank voor het klussen een kamer met airco. De eigenaresse is een ontzettend gastvrije en vriendelijke vrouw die ervoor wilde zorgen dat we ons 'at home' voelden waardoor we vier erg leuke dagen gehad hebben. Ook het personeel is heel behulpzaam en gezellig. Tja dan is het niet erg om de enige gasten te zijn, een aanrader voor budget reizigers (Seaview Budget Hotel, in de Lonely Planet staat het nog bekend als Sunset Harbour Botik).

Vanuit Sandakan hebben we vervolgens een lokale bus gepakt richting Sepilok (wat een opvang-centrum voor Orang Oetans is). Daar hebben we een hostel gevonden, Paganakan Dii, en sliepen we in een dorm/longhouse waar 12 mensen kunnen slapen, waar we overigens maar met z'n drieën sliepen.. De koelte van Kinabalu Park waren we al kwijt in Sandakan, maar hier was het pas echt warm. Oh ja, de douche hier: SUPER! De dag hierna zijn we naar 'Uncle Tan' gegaan, waar wij een 3-daagse tour geboekt hadden (Martijn & Nienke, bedankt voor de tip!). Met een busje werden we naar de 'haven' gebracht en vanuit hier was het een uurtje varen naar het 'base-camp'. Onderweg tijdens het varen op de Kinabatangan rivier zagen we al een aantal dieren, waaronder de Makaak-apen en wat roofvogels. Wat minder mooi was, waren de vele olie-palm plantages. Er wordt steeds meer jungle gekapt om de grond te gebruiken voor palmbomen, dus ook de leefomgeving van de wilde dieren, waaronder die van de Orang Oetan, gaat hierdoor verloren. Wij hadden hier al veel over gelezen in NL, maar het is erg vervelend om dit in het echt te zien. Zoveel hectare jungle is al verdwenen en je weet gewoon dat het niet gestopt gaat worden door de overheid (op het 50 Ringgit biljet is bijvoorbeeld geen Orang Oetan maar een palm olie plant afgebeeld).

Daarom is het goed dat o.a. het WNF zijn best doet om niet nog meer jungle te laten verdwijnen en ervoor probeert te zorgen dat er weer wat terug komt. Dit klinkt een beetje als een word-lid-van-het-WNF-reclame...en dat is het eigenlijk ook

.

Eenmaal aangekomen in het kamp was het al donker aan het worden. Nou, toen begon het feest

. Het kamp beschikt over een aantal hutten waar max. 6 personen in kunnen slapen. Wij sliepen samen met twee andere stelletjes (Frans en Deens). De hut is eigenlijk een veranda zonder huis . Ja inderdaad, lekker vrij in de natuur! De matrassen liggen op de grond en erboven hangt (godzijdank) een klamboe. That's it. Er is in de avond een paar uurtjes elektriciteit, dus de zaklamp was niet overbodig . We werden door de gidsen al gewaarschuwd dat je beter geen etenswaren/medicijnen/shampoo e.d. in je tas kunt laten, aangezien ratten hierop af komen. Buiten dat het vies is dat ze langskomen, knagen ze ook je tas kapot, erg zonde dus.

De wc/douche (2 in 1

) was ook lekker basic; je moest je wassen met rivierwater die ze in grote regentonnen hebben opgeslagen. Ook moest je de wc hiermee doorspoelen. Dus met een emmertje rivierwater verdween je de toilet/douche-ruimte in om er vervolgens weer schoon (....) uit te komen!

Na het avondeten (erg lekker!) hadden we onze eerste boot-safari. Met een gids en een groot zoeklicht speurden we de kanten langs de rivier af op zoek naar 'wild-life', het zoeken alleen was al erg leuk

. Onze gids hoorde aan het geschreeuw van een groepje Makaken dat er iets aan de hand was en hij stapte de kant op en verdween tussen de bomen. Na enkele minuten riep hij ons om ook de boot uit te stappen...met enige aarzeling (het was ERG donker en de Makaken gingen nogal tekeer) deden we dit. Tussen de bomen, een paar meter van de kant, lag een dood aapje, heel zielig om te zien. Maar het bizarre was nog wel dat het aapje gedood was door een python van 3,5 meter...die er ook nog was! Hoewel het erg mooi is om zo'n slang in het wild te zien, was iedereen toch een beetje angstig, aangezien wij zijn 'diner' verstoorden. De slang bleef even rustig liggen zodat wij wat foto's konden maken (aardig van hem ). Toen hij zich weer begon te verplaatsen leek het de gids toch wel beter om weg te gaan...Debbie heeft nog nooit zo snel gelopen . Al met al een enge maar gave ervaring!

En jawel, bij terugkomst in het kamp konden we aan onze nacht beginnen. Nou, er hebben nog nooit 5 mensen zo klaarwakker een nacht doorgebracht. 5 ja, want de 6e was de Fransman die wel gewoon sliep en enorm hard snurkte, wat een van de redenen was dat de rest niet kon slapen

. De andere redenen waren de dieren die een kijkje kwamen nemen in onze hut. Continu gepiep en geritsel bij alle tassen en een rat die achter een van de matrassen vandaan kwam en telkens langs ons liep...bah!! Aangezien er in de nacht geen stroom is, moesten we ( of eigenlijk de mannen ) telkens onder de klamboe vandaan om met de zaklamp de hut na te kijken. Wat ook niet mee hielp was de klamme hitte en de aapjes die schreeuwend hun weg door de jungle zochten, terwijl ze allerlei takken en vruchten op de daken van onze hutten gooiden. Oftewel; een nacht met hooguit 30 minuten slaap.

Wat waren we blij toen om 05:30 de wekker ging zodat we op konden staan voor de ochtend-boot-safari! Eindelijk zouden we de Orang Oetan gaan zien....! Iedereen zat klaar met een camera om de mooiste foto's te maken. Maar helaas. Geen Orang Oetan te bekennen

. Wel weer andere kleinere apen, vogels en baby-krokodillen (ook ontzettend gaaf). Maar ja, we kwamen stiekem allemaal voor 'onze aap'. Licht teleurgesteld bereikten we het kamp weer waar ons een heerlijk ontbijt stond te wachten . Na het ontbijt hadden we een trekking van 2 uur door de jungle. Onze gids, Remy, ging constant op zoek naar 'onze' apen. Maar helaas, weer geen geluk. Het was wel erg leuk om door de jungle te lopen, veel geleerd en veel nesten gezien van de Orang Oetan; zij maken telkens nesten die ze maar 1 keer gebruiken, heel mooi om te zien, ze lijken gewoon op een heel groot vogelnest. Tijdens de middag-boot-safari helaas weer geen geluk, wat de vrolijke stemming een beetje naar beneden drukte. In de avond hadden we weer een trekking door de jungle, maar we wisten al dat we tijdens deze tocht geen grote dieren konden spotten, alleen wat kikkers en insecten. Deze hebben we dan ook gezien , erg mooi!

Vol goede moed begonnen we rond 22:00 aan onze 2e nacht, we waren immers gewend aan de diertjes en de geluiden. VERGEET HET MAAR. Wim heeft als een roosje geslapen, maar Debbie had wederom een korte nacht, met last van de vele hut-bezoekjes

en nog een leuke verrassing vlak voordat de wekker ging...er zat een vreselijk enge en grote spin (+/- 8cm) op onze klamboe. Gelukkig wel aan de buitenkant, maar natuurlijk durfden we er niet uit... Onze Franse hut-genoot vond het toch wel verstandiger om de gids erbij te halen, je weet maar nooit wat voor spin het is, we zaten tenslotte wel midden in de jungle. Toen onze gids met z'n zaklamp kwam kijken en de spin zag begon hij hard te lachen: ,, That one?!'. We wisten al genoeg en konden dus veilig onze klamboe verlaten .

Onze laatste hoop voor 'onze' aap was de 2e ochtend-boot-safari. Maar nee hoor, we hadden allemaal gewoon vette pech; geen Orang Oetan. Iedereen baalde aanzienlijk, we hadden allemaal zo gehoopt om er eentje te zien, voor ons was het zelfs een van de redenen dat we naar Borneo wilden gaan. Onze gids vond het ook vervelend voor ons, maar zoals hij zelf zei: ,,That's wildlife'. En daar hebben we ons ook maar bij neergelegd; als je er zeker van wilt zijn dat je een dier gaat zien is het verstandiger om naar een dierentuin te gaan, in het wild moet je gewoon geluk hebben. Daarentegen hebben we wel Gibbons gezien, erg leuke slinger-aapjes. Deze aapjes zijn normaal gesproken alleen, maar wij hebben er drie bij elkaar gezien! Ook hebben we een groep Probiscus-Monkeys gezien, die in Maleisië de Orang Belanda genoemd worden (wat Hollandse aap betekent..de 3 kenmerken: grote neus, dikke buik en euhm...zoek die laatste maar op internet op

). Daarnaast hebben we nog veel meer dieren gezien, o.a.; Silvered leaf Monkey, long-tail makaak, short-tail makaak (deze twee soorten makaken maken steeds ruzie met elkaar ), de Hornbill (drietal varianten), Flying-Fox, Fish-Eater, Bee-Eater, ....

Al met al hebben we 3 erg leuke dagen gehad en is deze tour bij 'Uncle Tan' echt een aanrader. Alle gidsen weten veel over de dieren en planten en geven op een leuke manier informatie. Ze nemen overal de tijd voor zodat je foto's kunt maken en vragen kunt stellen. Het kamp is basic, maar erg mooi. Wij zijn in het droogseizoen geweest, wat net begonnen is, en wat als voordeel heeft dat de grond van het kamp droog is en dat het natuurlijk weinig regent. Het voordeel van een regenseizoen is dat je meer kans hebt op wild-life. Maar tja..in die periode stond de rivier zo hoog dat het kamp 2 meter onder het waterpeil lag..het is maar wat je leuker vindt

.

Aangezien we Borneo niet wilden verlaten zonder een Orang Oetan te hebben gezien (hoe zouden we dat ooit uit moeten leggen aan Fleur..?), hadden we een leuk verblijf gevonden op 500 meter afstand van Sepilok. Dit is dus een opvang-centrum voor deze apen. Bijvoorbeeld apen die door mensen gekocht zijn op de zwarte markt en baby-aapjes die geen moeder meer hebben door deze reden. Het leuke aan Sepilok is dat de Orang Oetans klaargestoomd worden om weer in het 'wild' te leven; de consequentie is dat de toerist niet zeker is van het zien van een Orang Oetan. Tja ... de dag begon goed met flink wat regen (de kans bestaat dan dat de apen niet komen), maar goed we zijn met goede hoop naar Sepilok gegaan. Daar aangekomen hebben we eerst een Britse documentaire gezien over het werk van het opvangcentrum (erg indrukwekkend!) en vervolgens zijn we naar de voederplaats gelopen. Net voor 10.00 uur kwamen de eerste druktemakers (lees: makaken) kijken of er nog iets te eten was. En jawel daar kwam een moeder Orang Oetan met baby, zo mooi! Wij helemaal gelukkig; missie Borneo is geslaagd! Na ongeveer een half uurtje was het gedaan met eten en gingen de toeristen en de apen weg. Ondanks de regen zijn wij een trail in het park gaan lopen en dat hebben we geweten. Niemand meer in het park, behalve wij en de gehele populatie bloedzuigers van Borneo. Wat een ellendige beestjes! Gelukkig hadden wij onze bloedzuigersokken aan

, maar het blijft verbazingwekkend hoe snel die beestjes omhoog kruipen (dus na elke stap even checken of je geen ongewenste gast op je rug had zitten). Nat van de regen zijn we terug gegaan naar de ingang van het opvangcentrum en daar werden we opgewacht door jawel moeder Orang Oetan en haar baby, super! Ze schrok wel van ons en verdween al snel de jungle in. Wij, helemaal gelukkig, bleven natuurlijk nog even en tot onze grote verbazing kwam er nog een Orang Oetan aangesprint. Deze bleef ongeveer een uur boven ons hoofd rondzwaaien, takken gooien, bamboe eten en vooral mooi te wezen. Omdat het geen voedertijd was waren alle andere toeristen zelf eten en hebben zij van dit schouwspel niets meegekregen, dus het was (en zo voelde het ook) een privevoorstelling. Toen ze geen trek meer had in bamboe ging ze weg en konden wij mooi naar de tweede voedertijd. Alles was nu gewoon iets extra's want die ontzettende smile was niet meer van ons gezicht te krijgen. En dan krijg je gewoon weer een mooi tafereel te zien: twee volwassen apen en een baby aap die het ideale gelukkige gezinnetje naspeelden. Zo lief voor het baby-aapje! Wat zijn Orang Oetans toch ontzettend mooi, dus kijk op al je producten die je koopt en zorg dat er geen palm-olie in zit! Op de terugweg naar ons hostel bleek dat er nog een bloedzuiger op Wim zijn arm zat, tja zo groot waren die bloedzuigersokken nu ook weer niet, ...

Vanuit Sepilok hebben we weer een bus gepakt richting het westen van het eiland met een geplande tussenstop in Ranau (niet een heel bijzonder stadje, zeker niet na 17.00 uur) en een ongewenste in Tuaran. We wilden vanuit Tuaran naar het noorden verder reizen, maar dat ging helaas niet lukken. Gevolg: eerst terug naar Kota Kinabalu (dat ligt zuidelijker dan Tuaran) en vanuit daar konden we wel een bus vinden naar het noorden. Opmerkelijk dat de bussen wel langs Tuaran rijden, maar daar niet willen stoppen, ...

De stop in Kota Kinabalu was niet gepland, maar achteraf wel erg leuk. In Mongolië hadden we Fokkejan en Andrea al ontmoet en toen we een mail van ze kregen kwamen we erachter dat we niet ver van elkaar vandaan zaten. Het was erg leuk het om ze gewoon een maand later op Borneo weer te zien, het voelde net als een familie-bezoek

.We zijn met ze gaan eten en het bleek dat we ook nog eens naar dezelfde streek wilden reizen.

Met z'n vieren zijn we naar het noorden van het eiland gegaan. We wilden op tijd weg en stonden rond een uurtje of 10 bij de plek waar de bussen zouden vertrekken. Helaas, geen bus. We konden kiezen. Of wachten op de bus (zou om 1 uur vertrekken) of een dure taxi. We besloten om te wachten; wat Maleisische snacks te kopen en het kaartspel Chong Ching te spelen

.

De busterminal lag net naast het sportveld van Kota Kinabalu en op een gegeven moment waren er wel erg veel politie-agenten. Van omstanders hebben we twee verhalen gehoord: of het was een politietraining hoe om te gaan met grote rellen (leek te kloppen want zo zag het er immers uit) of het was een poging om te intimideren (zou ook kunnen, want niet iedereen is het helemaal eens met het politieke systeem, twee dagen later stonden er 10.000 mensen te protesteren in Kuala Lumpur). Tja wat het ook was, het was voor ons vermakelijk en zo ging de tijd sneller. Uiteindelijk zaten we dan in de bus naar Kudat. Kudat is een klein plaatsje in het noorden van Sabah en ondanks dat er niet veel te doen is, was het wel leuk om er te zijn. Het leek wat authentieker te zijn dan eerder bezochte plaatsjes. Vanuit Kudat hebben we ook de 'Tip of Borneo' bezocht, dit is echt het meest noordelijkste puntje van Sabah en echt ontzettend gaaf. Gaaf omdat de Zuid Chinese Zee samen komt met de Sulu Zee, gaaf omdat er praktisch geen westerse toeristen zijn, gaaf omdat je het hele strand voor je zelf hebt (lees: wit zand en warm blauw water), maar vooral de zonsondergang is ... gaaf!

Vanuit Kudat zijn we vervolgens terug gegaan naar Kota Kinbalu, maar niet voordat we eerst een stop hadden gemaakt in Kota Belud. Een plaatsje wat bekend staat om de grootste zondagmarkt van Sabah. De markt was leuk om te zien, maar vooral de avondmarkt was leuk. Heel veel marktkraampjes met echt ontzettend lekker eten; sateh ayam, grote platte loempia's, zoete pinda-pannekoeken, potato wedges, bonenhapjes, bananenbollen, ... echt super lekker!

Uiteindelijk zijn we (inmiddels voor de 3e keer) weer aangekomen in Kota Kinabalu en hebben een leuk hostelletje gevonden (budget tip (vraag naar de 2-persoonskamer): Borneo Adventure Center & Lodges).

Ook al hadden wij verwacht dat Borneo er wat meer uit zou zien als een paradijsje, we hebben wel een ontzettend leuke tijd gehad hier. De mensen zijn aardig en behulpzaam, het eten is ontzettend lekker en de natuur die nog is zoals het hoort is prachtig. We vonden het erg leuk om van hostel naar hostel te reizen, en zo goed kennis te maken met het land, de inwoners en hun gewoonten. Een geslaagd onderdeel van onze reis dus!!

Dat was Sabah en Maleisië voor ons, ... next destination: Indonesië

Selamat tinggal!